Typoszereg wymiarowy wg ISO 3547 i DIN 1494
Rozmiary metryczne.
Cienkościenne tuleje ślizgowe, zgodnie z normą ISO 3547 i DIN 1494, wykonane są z pewną dokładnością wymiarów (polem tolerancji) w stosunku do wymiarów nominalnych, określanych dopuszczalnymi odchyłkami ujętymi w tabelach poniżej. Rozmiary nominalne podane są w kolejnej tabeli i zasadniczo są zbieżne dla każdego typu tulei ślizgowych cienkościennych: B10, B20, B90, B92, B80.
Weźmy, jako przykład, tuleję B10-2030.
Jej wymiary d x D x L to odpowiednio 20x22x30mm. Uwzględniając normatywną tolerancję tuleja taka powinna być osadzona w gnieździe o średnicy nominalnej 23mm wykonanej z dokładnością H7 (23 +0,021) . Po montażu powierzchnia ślizgowa będzie charakteryzowała się polem tolerancji H9. Zgodnie z zaleceniem, wałek powinien być wykonany z dokładnością od f7 do h8, zatem jego średnica powinna mieścić się w przedziale od 19,959 ÷ 19,980 mm dla f7, a nawet do 20.00mm przy pasowaniu h8.
Odrębnymi klasami są tuleje spiekane BCU i BFE, oraz tuleje samosmarne typu B65 wykonane w większości z brązów aluminiowych ze smarowaniem smarem stałym umieszczonym w otworach (kieszeniach) smarowych. Z powodu ich wyglądu nazywane są czasem potocznie „biedronkami”. Są to tuleje toczone, a grubości ścianek (a co za tym idzie średnic zewnętrznych) poszczególnych rozmiarów nie trzymają się typoszeregu tulei cienkościennych. Podobnie jest dla tulei spiekanych, które z reguły są grubościenne i wykonane są zgodnie z normami ISO 2795 i DIN 1850.
Odchyłki wymiarów tolerowanych:
H6-H14 dla wymiarów wewnętrznych od 1 do 500mm
h3-h13 dla wymiarów zewnętrznych od 1 do 500mm
| Wymiar nominalny | odchyłka | H6 | H7 | H8 | H9 | H10 | H11 | H12 | H13 | H14 | |
| powyżej | do | ||||||||||
| mm | μm | ||||||||||
| 1 | 3 | ES | +6 | +10 | +14 | +25 | +40 | +60 | +100 | +140 | +250 |
| EI | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | ||
| 3 | 6 | ES | +8 | +12 | +18 | +30 | +48 | +75 | +120 | +180 | +300 |
| EI | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | ||
| 6 | 10 | ES | +9 | +15 | +22 | +36 | +58 | +90 | +150 | +220 | +360 |
| EI | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | ||
| 10 | 14 | ES | +11 | +18 | +27 | +43 | +70 | +110 | +180 | +270 | +430 |
| EI | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | ||
| 14 | 18 | ES | +11 | +18 | +27 | +43 | +70 | +110 | +180 | +270 | +430 |
| EI | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | ||
| 18 | 24 | ES | +13 | +21 | +33 | +52 | +84 | +130 | +210 | +330 | +520 |
| EI | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | ||
| 24 | 30 | ES | +13 | +21 | +33 | +52 | +84 | +130 | +210 | +330 | +520 |
| EI | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | ||
| 30 | 40 | ES | +13 | +21 | +33 | +53 | +84 | +130 | +210 | +330 | +520 |
| EI | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | ||
| 40 | 50 | ES | +16 | +25 | +39 | +62 | +100 | +160 | +250 | +390 | +620 |
| EI | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | ||
| 50 | 65 | ES | +16 | +25 | +39 | +63 | +100 | +160 | +250 | +390 | +620 |
| EI | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | ||
| 65 | 80 | ES | +19 | +30 | +46 | +74 | +120 | +190 | +300 | +460 | +740 |
| EI | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | ||
| 80 | 100 | ES | +19 | +30 | +46 | +75 | +120 | +190 | +300 | +460 | +740 |
| EI | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | ||
| 100 | 120 | ES | +22 | +35 | +54 | +87 | +140 | +220 | +350 | +540 | +870 |
| EI | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | ||
| 120 | 140 | ES | +22 | +35 | +54 | +88 | +140 | +220 | +350 | +540 | +870 |
| EI | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | ||
| 140 | 160 | ES | +22 | +35 | +54 | +89 | +140 | +220 | +350 | +540 | +870 |
| EI | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | ||
| 160 | 180 | ES | +25 | +40 | +63 | +100 | +160 | +250 | +460 | +630 | +1000 |
| EI | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | ||
| 180 | 200 | ES | +25 | +40 | +63 | +100 | +160 | +250 | +460 | +630 | +1000 |
| EI | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | ||
| 200 | 225 | ES | +25 | +40 | +63 | +100 | +160 | +250 | +460 | +630 | +1000 |
| EI | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | ||
| 225 | 250 | ES | +29 | +46 | +72 | +115 | +185 | +290 | +460 | +720 | +1150 |
| EI | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | ||
| 250 | 280 | ES | +29 | +46 | +72 | +115 | +185 | +290 | +460 | +720 | +1150 |
| EI | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | ||
| 280 | 315 | ES | +32 | +52 | +81 | +130 | +210 | +320 | +520 | +810 | +1300 |
| EI | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | ||
| 315 | 355 | ES | +32 | +52 | +81 | +130 | +210 | +320 | +520 | +810 | +1300 |
| EI | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | ||
| 355 | 400 | ES | +36 | +57 | +89 | +140 | +230 | +360 | +570 | +890 | +1400 |
| EI | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | ||
| 400 | 450 | ES | +36 | +57 | +89 | +140 | +230 | +360 | +570 | +890 | +1400 |
| EI | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | ||
| 450 | 500 | ES | +40 | +63 | +97 | +155 | +250 | +400 | +630 | +970 | +1550 |
| EI | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | ||
| Wymiar nominalny | odchyłka | h3 | h4 | h5 | h6 | h7 | h8 | h9 | h10 | h11 | h12 | h13 | |
| powyżej | do | ||||||||||||
| mm | μm | ||||||||||||
| 1 | 3 | es | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 |
| ei | -2 | -3 | -4 | -6 | -10 | -14 | -25 | -40 | -60 | -100 | -140 | ||
| 3 | 6 | es | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 |
| ei | -2,5 | -4 | -5 | -8 | -12 | -18 | -30 | -48 | -75 | -120 | -180 | ||
| 6 | 10 | es | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 |
| ei | -3 | -5 | -6 | -9 | -15 | -22 | -36 | -58 | -90 | -150 | -220 | ||
| 10 | 14 | es | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 |
| ei | -4 | -6 | -8 | -11 | -18 | -27 | -43 | -70 | -110 | -180 | -270 | ||
| 14 | 18 | es | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 |
| ei | -4 | -6 | -8 | -11 | -18 | -27 | -43 | -70 | -110 | -180 | -270 | ||
| 18 | 24 | es | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 |
| ei | -4 | -6 | -9 | -13 | -21 | -33 | -52 | -84 | -130 | -210 | -330 | ||
| 24 | 30 | es | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 |
| ei | -4 | -6 | -9 | -13 | -21 | -33 | -52 | -84 | -130 | -210 | -330 | ||
| 30 | 40 | es | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 |
| ei | -4 | -7 | -11 | -16 | -25 | -39 | -62 | -100 | -160 | -250 | -390 | ||
| 40 | 50 | es | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 |
| ei | -4 | -7 | -11 | -16 | -25 | -39 | -62 | -100 | -160 | -250 | -390 | ||
| 50 | 65 | es | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 |
| ei | -5 | -8 | -13 | -19 | -30 | -46 | -74 | -120 | -190 | -300 | -460 | ||
| 65 | 80 | es | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 |
| ei | -5 | -8 | -13 | -19 | -30 | -46 | -74 | -120 | -190 | -300 | -460 | ||
| 80 | 100 | es | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 |
| ei | -6 | -10 | -15 | -22 | -35 | -54 | -87 | -140 | -220 | -350 | -540 | ||
| 100 | 120 | es | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 |
| ei | -6 | -10 | -15 | -22 | -35 | -54 | -87 | -140 | -220 | -350 | -540 | ||
| 120 | 140 | es | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 |
| ei | -8 | -12 | -18 | -25 | -40 | -63 | -100 | -160 | -250 | -400 | -630 | ||
| 140 | 160 | es | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 |
| ei | -8 | -12 | -18 | -25 | -40 | -63 | -100 | -160 | -250 | -400 | -630 | ||
| 160 | 180 | es | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 |
| ei | -8 | -12 | -18 | -25 | -40 | -63 | -100 | -160 | -250 | -400 | -630 | ||
| 180 | 200 | es | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 |
| ei | -10 | -14 | -20 | -29 | -46 | -72 | -115 | -185 | -290 | -460 | -720 | ||
| 200 | 225 | es | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 |
| ei | -10 | -14 | -20 | -29 | -46 | -72 | -115 | -185 | -290 | -460 | -720 | ||
| 225 | 250 | es | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 |
| ei | -10 | -14 | -20 | -29 | -46 | -72 | -115 | -185 | -290 | -460 | -720 | ||
| 250 | 280 | es | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 |
| ei | -12 | -16 | -23 | -32 | -52 | -81 | -130 | -210 | -320 | -520 | -810 | ||
| 280 | 315 | es | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 |
| ei | -12 | -16 | -23 | -32 | -52 | -81 | -130 | -210 | -320 | -520 | -810 | ||
| 315 | 355 | es | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 |
| ei | -13 | -18 | -25 | -36 | -57 | -89 | -140 | -230 | -360 | -570 | -890 | ||
| 355 | 400 | es | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 |
| ei | -13 | -18 | -25 | -36 | -57 | -89 | -140 | -230 | -360 | -570 | -890 | ||
| 400 | 450 | es | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 |
| ei | -15 | -20 | -27 | -40 | -63 | -97 | -155 | -250 | -400 | -630 | -970 | ||
| 450 | 500 | es | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 |
| ei | -15 | -20 | -27 | -40 | -63 | -97 | -155 | -250 | -400 | -630 | -970 | ||
Symbole oznaczeń związane z tolerowaniem wymiarów są znormalizowane. Odchyłki wymiarów wewnętrznych (otworów) oznaczone są wielkimi literami, natomiast odchyłki wymiarów zewnętrznych (wałków) małymi. Wymiary normalne to wymiary przedmiotów podawane w dokumentacji technicznej.
N – wymiar normalny
A – dopuszczalny wymiar minimalny (zwany wymiarem górnym)
B – dopuszczalny wymiar minimalny (zwany wymiarem dolnym)
T – tolerancja wymiaru (różnica wymiaru B i A)
ES – odchyłka górna dla wymiaru wewnętrznego
es – odchyłka górna dla wymiaru zewnętrznego
EI – odchyłka dolna dla wymiaru wewnętrznego
ei – odchyłka dolna dla wymiaru zewnętrznego.
Tabela rozmiarów nominalnych tulei prostych
Prawidłowością jest fakt, że cienkościenne tuleje ślizgowe, w swoim głównym szeregu rozmiarowym, charakteryzują się długościami zawierającymi się w przedziale od 0,5 do 1,5 średnic. Tuleje, które wymiarami wykraczają za ten zakres, są rzadsze i trudniej dostępne na rynku. Na przykład tuleja B10-4060. O ile konstrukcja węzła łożyskowego pozwala można zastosować obok siebie dwie tuleje B10-4030, które są bardzo popularne. Często będzie to rozwiązanie tańsze…
To samo dotyczy typów tulei.
O ile np. typ B10 dostępny jest w rozmiarze 0610, to już tuleje B90 w tym rozmiarze są rzadkością. Zazwyczaj ich średnice wewnętrzne u większości producentów zaczynają się od 10mm…
Oczywiście, w ramach możliwości technologicznych i produkcyjnych jesteśmy w stanie wykonać tuleje niestandardowe, lecz należy pamiętać, że dotyczy to ilości wielkoseryjnych.
W trakcie budowy…
d – średnica wewnętrzna tulei
D – średnica zewnętrzna tulei
SB – grubość ścnianki tulei
ø H– średnica otworu smarowego, jeśli dotyczy.
| d | D | SB | ø H | 10 | 12 | 14 | 15 | 16 | 17 | 18 | 20 | 22 | 25 | 28 | 30 | 32 | 35 | 40 | 45 | 50 | 55 | 60 | 65 | 70 | 75 | 80 | 85 | 90 | 95 | 100 | … |
| 6 | 8 | 1 | * | ||||||||||||||||||||||||||||
| 7 | 9 | 1 | * | ||||||||||||||||||||||||||||
| 8 | 10 | 1 | 3 | ||||||||||||||||||||||||||||
| 10 | 12 | 1 | 3 | ||||||||||||||||||||||||||||
| 12 | 14 | 1 | 3 | ||||||||||||||||||||||||||||
| 13 | 15 | 1 | 3 | ||||||||||||||||||||||||||||
| 14 | 16 | 1 | 3 | ||||||||||||||||||||||||||||
| 15 | 17 | 1 | 3 | ||||||||||||||||||||||||||||
| 16 | 18 | 1 | 3 | ||||||||||||||||||||||||||||
| 17 | 19 | 1 | 3 | ||||||||||||||||||||||||||||
| 18 | 20 | 1 | 3 | ||||||||||||||||||||||||||||
| 20 | 23 | 1,5 | 3 | ||||||||||||||||||||||||||||
| 22 | 25 | 1,5 | 3 | ||||||||||||||||||||||||||||
| 24 | 27 | 1,5 | 4 | ||||||||||||||||||||||||||||
| 25 | 28 | 1,5 | 4 | ||||||||||||||||||||||||||||
| 28 | 32 | 2 | 4 | ||||||||||||||||||||||||||||
| 30 | 34 | 2 | 4 | ||||||||||||||||||||||||||||
| 32 | 36 | 2 | 4 | ||||||||||||||||||||||||||||
| 35 | 39 | 2 | 4 | ||||||||||||||||||||||||||||
| 36 | 40 | 2 | 4 | ||||||||||||||||||||||||||||
| 38 | 42 | 2 | 4 | ||||||||||||||||||||||||||||
| 40 | 44 | 2 | 4 | ||||||||||||||||||||||||||||
| 42 | 46 | 2 | 4 | ||||||||||||||||||||||||||||
| 45 | 50 | 2,5 | 5 | ||||||||||||||||||||||||||||
| 50 | 55 | 2,5 | 5 | ||||||||||||||||||||||||||||
| 55 | 60 | 2,5 | 6 | ||||||||||||||||||||||||||||
| 60 | 65 | 2,5 | 6 | ||||||||||||||||||||||||||||
| 65 | 70 | 2,5 | 6 | ||||||||||||||||||||||||||||
| 70 | 75 | 2,5 | 6 | ||||||||||||||||||||||||||||
| 75 | 80 | 2,5 | 6 | ||||||||||||||||||||||||||||
| 80 | 85 | 2,5 | 6 | ||||||||||||||||||||||||||||
| 85 | 90 | 2,5 | 6 | ||||||||||||||||||||||||||||
| 90 | 95 | 2,5 | 6 | ||||||||||||||||||||||||||||
| 95 | 100 | 2,5 | 6 | ||||||||||||||||||||||||||||
| 100 | 105 | 2,5 | 7 | ||||||||||||||||||||||||||||
| 105 | 110 | 2,5 | 7 | ||||||||||||||||||||||||||||
| 110 | 115 | 2,5 | 7 | ||||||||||||||||||||||||||||
| 115 | 120 | 2,5 | 7 | ||||||||||||||||||||||||||||
| 120 | 125 | 2,5 | 7 | ||||||||||||||||||||||||||||
| 125 | 130 | 2,5 | 7 | ||||||||||||||||||||||||||||
| 130 | 135 | 2,5 | 7 | ||||||||||||||||||||||||||||
| 135 | 140 | 2,5 | 7 | ||||||||||||||||||||||||||||
| 140 | 145 | 2,5 | 7 | ||||||||||||||||||||||||||||
| 150 | 155 | 2,5 | 7 | ||||||||||||||||||||||||||||
| 160 | 165 | 2,5 | 7 | ||||||||||||||||||||||||||||
| 170 | 175 | 2,5 | 7 | ||||||||||||||||||||||||||||
| 180 | 185 | 2,5 | 7 | ||||||||||||||||||||||||||||
| 190 | 195 | 2,5 | 7 | ||||||||||||||||||||||||||||
| 200 | 205 | 2,5 | 7 | ||||||||||||||||||||||||||||
| 220 | 225 | 2,5 | 7 | ||||||||||||||||||||||||||||
| 240 | 240 | 2,5 | 7 | ||||||||||||||||||||||||||||
| 250 | 255 | 2,5 | 7 | ||||||||||||||||||||||||||||
| 260 | 265 | 2,5 | 7 | ||||||||||||||||||||||||||||
| 280 | 285 | 2,5 | 7 | ||||||||||||||||||||||||||||
| 300 | 305 | 2,5 | 7 | ||||||||||||||||||||||||||||
| … |
Tabela rozmiarów nominalnych tulei kołnierzowych
W trakcie budowy…